Czy firma pracująca dla elektrowni przy wymianie światłowodów na słupach wysokiego napięcia może bez zgody właściciela wejść na działkę? Czy właścicielowi takiej działki przysługuje rekompensata?
Pytania te dotyczą instytucji służebności przesyłu. Niezbędne jest zatem ustalenie na jakiej podstawie i na jakich warunkach doszło do ustanowienia służebności przesyłu w każdym konkretnym przypadku.
Celem służebności przesyłu jest umożliwienie przedsięborcy właściwego korzystania z urządzeń, których jest właścicielem i które wchodzą w skład jego przedsiębiorstwa. Obciążenie gruntu obejmuje dostep, korzystanie przez bieżącą eksploatację, dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji, remontów, usuwanie awarii, wymianę urządzeń na danej nieruchomości w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa.
Sprawa staje się skomplikowana w momencie, gdy z posiadanej przez właściciela działki dokumentacji nie wynikają zakres korzystania z urządzeń przesyłowych, ani też warunki udostępnienia nieruchomości w celu przeprowadzenia niezbędnych napraw lub konserwacji.
Doskonałym odniesieniem do postawionego na wstępie pytania jest treść postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 r. (sygn. V CSK 468/14), zgodnie z którym „wykonywanie służebności przesyłu wiąże się z założeniem i utrzymywaniem urządzeń przesyłowych w zdatności do użytku, a ich usytuowanie na powierzchni gruntu, pod powierzchnią i nad gruntem w sposób nieunikniony wiąże się z potrzebą wkroczenia na ten grunt, chociażby potrzeba taka występowała sporadycznie. Przestrzeń zatem w jakiej przedsiębiorca przesyłowy może poruszać się realizując przysługującą służebność musi być oznaczona, przy tym jest to też przestrzeń, w której właściciel nieruchomości obciążonej nie może podejmować działań, które przedsiębiorcy przesyłowemu utrudniłyby lub uniemożliwiłyby wykonywanie służebności. Tak więc przestrzeń, o której tu mowa, jej rozmiar, wielkość, są determinowane przez treść służebności i niewątpliwie przestrzeń ta to nie li tylko przestrzeń (nad gruntem) zajęta przez przewody przesyłowe. Potrzeba oznaczenia obszaru w jakim po nieruchomości obciążonej poruszać się może przedsiębiorca przesyłowy wykonując służebność leży nie tylko w jego interesie, ale i w interesie właściciela nieruchomości obciążonej, który w ten sposób uzyskuje wiedzę o przestrzennym zakresie uprawnień przedsiębiorcy i o takim zakresie jego własnych właścicielskich uprawnień”.
Odnosząc się do kwestii przysługującej właścicielowi działki „rekompensaty”, trzeba wyjaśnić, że zgodnie z obowiązującymi przepisami za ustanowienie służebności przesyłu należy się odpowiednie wynagrodzenie. Powinno ono uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności przesyłu, w tym także zmniejszenie jej wartości. Wynagrodzenie to nie może być zasądzone jednocześnie w formie jednorazowej i okresowej, ponieważ wynagrodzenie jednorazowe nie przysługuje „za ustanowienie służebności”, a wynagrodzenie okresowe – „za trwanie służebności”.
Należy jednak podkreślić, że owo „odpowiednie wynagrodzenie” sąd ustala na podstawie konkretnych okoliczności sprawy, uwzględniając kryteria wypracowane w orzecznictwie i doktrynie. Uprawnionym do wynagrodzenia jest właściciel nieruchomości obciążonej lub osoba będąca nim w dacie wydawania orzeczenia w tej sprawie. Wynagrodzenie należy się za samo ustanowienie służebności, które ma na celu zrekompensowanie ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości. Zaznaczyć warto, iż odpowiednie wynagrodzenie należy się bez względu na poniesienie bądź brak poniesienia szkody. Sformułowanie „odpowiednie wynagrodzenie” sugeruje każdorazową i indywidualną ocenę jego wysokości w zależności od okoliczności przedmiotowej sprawy. Praktyka orzecznicza wskazuje, że „odpowiednie wynagrodzenie” powinno być ustalone proporcjonalnie do stopnia ingerencji w treść prawa własności i uwzględniać wartość nieruchomości. Nie bez znaczenia dla ustalenia wysokości wynagrodzenia jest również przewidywany okres trwałości urządzeń przesyłowych.
Nasza Kancelaria zajmuje się sprawami służebności przesyłu, w tym reprezentowaniem Klientów w postępowaniach przeciwko przedsiębiorstwom energetycznym o uzyskanie odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie służebności.
Zapraszamy do kontaktu.
Zdjęcie: Unsplash