Dylemat czy odrzucić spadek czy przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza pojawia się, gdy spadkodawca pozostawia długi. Którą opcję powinien wybrać spadkobierca?
W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że następstwo prawne po osobie zmarłej ma charakter sukcesji uniwersalnej, a więc spadkobierca wstępuje w ogół praw, ale też obowiązków zmarłego z chwilą jego śmierci. Jeżeli spadkodawca nie pozostawi testamentu, tytułem powołania do spadku jest ustawa (art. 926 § 1 k.c.).
Spadkobierca może złożyć oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku osobiście lub przez pełnomocnika. W imieniu osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych oświadczenie może złożyć jej przedstawiciel ustawowy działający za zgodą sądu opiekuńczego. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w terminie sześciu miesięcy od chwili dowiedzenia się przez spadkobiercę o tytule powołania do dziedziczenia (art. 1015 § 1 k.c.) przed sądem lub notariuszem. Milczenie spadkobiercy, od dnia 18 października 2015 r., prowadzi do nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Znowelizowane przepisy k.c. mają zastosowanie jednak do spadków otwartych od w/w dnia.
Przyjęcie spadku prowadzi do połączenia masy spadkowej z majątkiem osobistym spadkobiercy, co wywiera wpływ na odpowiedzialność za długi spadkowe. Spadkobierca odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem (art. 1030 k.c.). Odrzucenie spadku natomiast wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia tak jakby nie dożył chwili jego otwarcia (art. 1020 k.c.). Odrzucenie spadku przez spadkobiercę ustawowego powołanego do dziedziczenia w pierwszej kolejności może powodować, że jego udział spadkowy przypada zstępnym bądź też zostają powołane osoby dziedziczące po zmarłym w dalszej kolejności.
W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza warto zaznaczyć, iż odpowiedzialność za długi spadkowe będzie miała miejsce do wysokości wartości stanu czynnego spadku ustalonego w wykazie inwentarza albo w spisie inwentarza. W zdaniu drugim art. 1031 § 2 k.c. wskazano natomiast, że powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.
Ograniczenie odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku oznacza, że spadkobierca odpowiada całym swoim majątkiem (spadkowym i osobistym), lecz tylko do określonej wartości. W zgodzie z art. 1032 k.c. spadkobierca winien dołożyć należytej staranności przy ustalaniu istnienia długów spadkowych. W każdym przypadku postawienia przez danego wierzyciela zarzutu braku należytej staranności spadkobiercy w ustaleniu istnienia i wysokości długów spadkowych, spadkobierca będzie musiał wykazać albo że tej staranności dochował, albo też że nawet przy dołożeniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu konkretnego długu. Jeżeli takiego dowodu zobowiązany nie przeprowadzi, może ponosić odpowiedzialność za długi spadkowe ponad wartość stanu czynnego spadku.
Wobec powyższego, w każdym przypadku zasadność podjęcia przez spadkobiercę decyzji o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, bądź jego odrzuceniu wymaga szczegółowej analizy całokształtu okoliczności konkretnej sprawy.
Kancelaria oferuje kompleksową pomoc w prowadzeniu spraw spadkowych. Doradzamy podjęcie jakich kroków będzie dla spadkobiercy najkorzystniejsze.
Zapraszamy do kontaktu.
Zdjęcie: Unsplash