Nieformalne pożycie nie jest zjawiskiem nowym. Alternatywne do małżeństwa formy pożycia funkcjonują od zarania dziejów, przybierając różnorakie kształty wraz ze zmieniającymi się realiami. Słowo „konkubinat” wywodzi się od łacińskiego zwrotu com cubare, oznaczającego tyle co „sypiać ze sobą”.
Związki partnerskie mają charakter wspólnoty różnorodnej, a więc mogą być, choć wcale nie muszą, ukształtowane podobnie do związków małżeńskich. Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 05 grudnia 1997 r. (sygn. akt II CKN 485/97, LEX nr 583765): „Konkubinat jest prawnie nieuregulowaną trwałą wspólnotą życiową mężczyzny i kobiety. Wynika z tego, że cechy charakterystyczne konkubinatu to: 1/ związek mężczyzny i kobiety, 2/ trwałość tego związku, 3/ pożycie jak w małżeństwie, 4/ brak zdarzenia prawnego regulującego ten związek. Zewnętrznym przejawem wymienionej trwałości i pożycia są: współżycie fizyczne, wspólne zamieszkiwanie i wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego”. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 23 lutego 2007 r. (sygn. akt I ACa 590/06, OSAB 2007/1/10) wskazał natomiast, że: „Pod pojęciem konkubinatu należy rozumieć stabilną, faktyczną wspólnotę osobisto-majątkową dwojga osób. Bez znaczenia we wspomnianym aspekcie jest płeć”. Zgodnie ze wskazaniem doktryny ogólnymi przesłankami charakteryzującymi związki partnerskie są: istnienie wspólnoty życiowej partnerów bez zawarcia związku małżeńskiego oraz brak sprzeczności wspólnoty z prawem. W pozostałym zakresie związki partnerskie mogą się różnić, nawet w sposób znaczący.
W przypadku konkubinatu nie jest możliwe dziedziczenie ustawowe. Partner nie jest także osobą uprawnioną do zachowku (991 § 1 k.c.). Warto jednak zwrócić uwagę na art. 923 § 1 k.c., zgodnie z którym osoba bliska spadkodawcy jest uprawniona do korzystania w ciągu trzech miesięcy od daty otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym, jeżeli mieszkała z nim do dnia jego śmierci. Wykładnia terminu „osoba bliska spadkodawcy” pozwala na uznanie za takową również partnera. Zgodzić należy się z poglądem, że inne osoby bliskie spadkodawcy to osoby złączone z nim nie tylko stosunkiem pokrewieństwa lub powinowactwa, lecz także stosunkiem faktycznym (konkubinat).
Abstrahując od powyższego, istnieje możliwość sporządzenia testamentu i w ten sposób partner może być powołany nawet do całości spadku.
Doradzamy w zakresie dziedziczenia ustawowego i testamentowego. Ponadto oferujemy kompleksową pomoc w prowadzeniu spraw spadkowych.
Zapraszamy do kontaktu.
Zdjęcie: Unsplash